PETLERDE OBEZİTE ve KİLO YÖNETİMİ

Pet Obezite Önleme Derneği'ne (APOP) göre, yakın tarihli bir çalışmada köpeklerin % 50'sinin ve kedilerin% 57'sinin aşırı kilolu veya obez olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Aşırı kilo veya obezitenin nedeni yalnız aşırı beslenme değildir. Günümüzde çoğu pet daha uzun yaşayıp daha az günlük egzersiz yapar hale gelmiştir.

Petlerde Aşırı kilo ve Obezitenin Tanımı
Köpeklerde ve kedilerde, insanlarda olduğu gibi, aşırı kilolu olmak ve obez olmak arasında bir ayrım yapılır. Aşırı kiloluluk, vücut yağ seviyelerinin iyi sağlık için optimal kabul edilen sınırları aştığı bir vücut kompozisyonuna sahip olmak olarak tanımlanabilir. Obezite ise petlerin sağlığı üzerinde ciddi etkilerin oluşabileceği ölçüde aşırı kiloluluk olarak tanımlanır.

Aşırı kilo ve obezite köpekleri ve kedileri ortopedik hastalıklara, diyabetes mellitusa, lipit profillerindeki anormalliklere, kardiyovasküler hastalıklara, üriner sistemi ve üreme bozukluklarına, dermatolojik hastalıklara ve neoplaziye yatkın hale getirebilir.

Aşırı kilolu köpeklerin ortalama ömürlerinin sağlıklı vücut ağırlığına sahip köpeklere göre iki buçuk yıla kadar daha kısa olduğu görülmüştür.

Petlerin vücut ağırlıkları;

1. ideal ağırlıklarından % 10-20 oranında fazla olduğunda aşırı kilolu,
2. ideal ağırlıklarından % 20 ve üstü oranında fazla ise obez olarak kabul edilirler.

Bir diğer tanıma göre petlerin ağırlıkları, ideal ile obez ağırlıkları arasındaysa aşırı kilolu (5’li skorlamada 4, 9’lu skorlamada 6 skor), ideal ağırlıklarından % 120-130 oranında fazla ise obez (5’li skorlamada 5, 9’lu skorlamada ≥7 skor) kabul edilirler (Tablo 1).
 

Tablo 1. Petlerde aşırı kilo ve obez tanımları
 Aşırı kilo ve obezitenin temel nedeni, diyetle alınan enerji ile enerji kullanımı arasındaki dengesizliktir ve pozitif enerji dengesine ve yağ birikimine yol açar. Örneğin az egzersiz yapan köpekler araştırma köpeklerinden yaklaşık % 20 daha az enerjiye ihtiyaç duyarlar.

Risk Faktörleri
Aşırı Beslenme
Petlerin farkında olmadan çok fazla gıda tüketebilmelerinin yolları vardır. Özellikle diğer kişiler veya diğer haneler tarafından gıdalar verilmesi veya ilave olarak insan gıdası verilmesi gibi.

Yetersiz Egzersiz
Risk faktörlerinden bir diğeri hareketsizlikdir. Bununla birlikte, tıpkı insanlar gibi köpekler de egzersiz rutinlerine uyum sağlayabilirler ve bu da zamanla egzersizin daha az etkili olmasına yol açabilir. Köpek zaten her gün yürüyüşe çıkıyorsa, hareketli bir oyun gibi 5 veya 10 dakika daha yüksek yoğunluklu bir aktivite yaptırılarak rutin dışına çıkılabilir.

Kilolu köpeklerin sahipleri, büyük olasılıkla onlara daha fazla atıştırmalık verme ve yemek artıkları ile besleme ve günlük egzersizlerini düzenli yaptırmama eğilimindedirler. Obez kedilerin sahipleri de yiyecekleri ödül olarak kullanma ve onlarla daha az oynama eğilimindedir. Sahibi obez ise, köpeğin de obez olma ihtimali vardır (bu kediler için geçerli değildir).

Hastalıklar
Endokrin hastalıkları (hypothyroidism ve hyperadrenocorticism) köpeklerde genellikle kilo alımına yol açabilir. Hipotiroidli köpeklerde kilo alımıyla birlikte tüylenmede bozukluklar ve uyuşukluk gibi klasik hastalık semptomları da görülür. Osteoarthritis ve kalça displazisi de egzersiz azlığı nedeniyle kilo almaya neden olabilir.

Kedilerde idrar yolu hastalığı, diabetes mellitus ve neoplazi gibi hastalıklar kilo alımına yol açabilir.

Yaş
Tıpkı insanlar gibi, köpekler yaşlandıkça metabolizmanın yavaşlamasıyla zamanla kas kütlesini kaybederler (sarkopeni) ve yağ birikimi başlar. Yaşlı kedilerde yaşlanmayla prevalans azalır, obezite büyük olasılıkla 5-11 yaşları arasında görülür.

Irk
Köpeklerde örneğin Labrador Retriever, İskoç Terrier, Cocker Spaniel, Dalmaçyalı, Rottweiler, Golden Retriever, Shetland Çoban Köpeği gibi ırklar ve melezler, kedilerde de yerli kısa tüylüler, yerli uzun tüylüler, Manks ırkı gibi ırklar ve melezler obeziteye yatkındırlar.

Kısırlaştırma
Petlerde kısırlaştırma hem erkeklerde hem de dişilerde kilo almaya neden olur. Kısırlaştırma büyük olasılıkla seks hormonlarının iştah, egzersiz ve belki de en önemlisi yağsız vücut kütlesi kaybı (metabolik olarak aktif doku) üzerindeki etkisi ile ilgilidir.

İnsanla ilgili faktörler
Petlerde obezlik aşağıdakilerle de ilişkilidir;

1. Sahiplerin sağlık durumu (obez köpeklerin sahipleri de obez olabilir)
2. Evde kalan insan sayısı (fazla kilolu veya obez kedileri olan hanelerde kişi sayısı daha fazla)
3. Cinsiyet (kadınların kedi sahipliği)
4. Hane halkı geliri (fazla kilolu veya obez köpek sahiplerinin net geliri daha düşüktür).

Petlerde aşırı kilo ve obezitenin önlenmesi
Petler fazla kilodan kaçınmak için yaşa, kiloya, aktivite seviyesine, cins ve sağlık koşullarına uygun günlük kalori miktarlarına göre beslenmelidirler. Sağlıklı bir günlük fiziksel egzersiz programları bulunmalıdır.

Ek katkılar
Petlerde kilo vermenin etkinliğini arttırmak için insan beslenmesinde olduğu gibi değişik katkılar kullanılabilir.

1. L-karnitinin; yaygın olarak kullanılan bir katkıdır. 
2. Konjuge linoleik asit ve antioksidanlar gibi diğer katkılar. Ancak bu bileşiklerin kullanımını destekleyen bilgiler sınırlıdır.

L-karnitin, vücutta amino asitlerden üretilen vitamin benzeri bir bileşiktir. L-Karnitin stoğu 3 şekilde yenilenir; Endojen biyosentez (vücutta lysin ve methionin amino asitlerinden yapılır), yenilen gıdalardan ve doğrudan L-Karnitin takviyesi ile.

L-Karnitinin enerji metabolizmasında önemli bir rolü vardır. Dokular hücreden yapılmıştır ve hücreler canlı kalabilmek ve enerji üretmek için bir motora (mitokondri) ihtiyaç duyarlar. Yağ asitleri hücrenin motorunu besleyen en yoğun enerji şeklidir. L-Karnitin mitokondrial membran boyunca uzun zincirli yağ asitlerinin taşıyıcısıdır. Bu sayede yağ asitleri oksitlenebilir ve kullanılabilir enerjiye dönüştürülebilirler.

L-Karnitinin ve Kardiyovasküler sağlık
Kalp, sürekli olarak enerji ve diğer besin maddelerine gereksinimi olan ve çalışan bir kastır. Bir köpeğin kalp atım hızı dakikada yaklaşık 120 iken bir kedininki yaklaşık 180’dir. Kalp enerji ihtiyacı yağ asitlerine ve dolayısıyla L-Karnitine dayanır. L-Karnitin konsantrasyonu diğer tüm vücut organlarına kıyasla kalpte daha yüksektir. Klinik veriler, L-Karnitin takviyesinin daha sağlıklı bir kalp kasına ve yaşam gücünde artışa yol açabileceğini göstermektedir.

L-Karnitin eksikliğinin belirtileri kas nekrozunu, lipit depolama düzeninin bozulmasını, hipoglisemiyi, yağlı karaciğeri, yorgunluk ve kardiyomiyopatiyi (DCM) içerebilir.

L-Karnitinin takviyesi kilo kaybını artırmaya ve kas kütlesini korumaya yardımcı olur. Kilo yönetiminde L-Karnitin özellikle bir “diyet” beslenme rejimi sırasında yağsız vücut kütlesini koruma ve arttırma yeteneğine sahiptir. Yaşlı köpeklerin ayırt etme ve mekansal öğrenme yeteneklerini önemli ölçüde artırır ve öğrenme sürecini iyileştirir. DCM tedavisine yardımcı olur.

PROVİT karnitin L-Karnitin, taurin, vitamin E, kolin klorid ve organik selenyum içeren toz formda yem premiksidir. PROVİT karnitin, içerdiği yüksek kalitede L-Karnitin ile yağ metabolizmasına yardımcı olur ve kilo yönetimini ve karaciğerin düzgün çalışmasını destekler. Taurin hiperlipidemi, diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi metabolik hastalıkları hafifletir. Kolin klorid yağların taşınması ve karaciğerin düzgün çalışmasına yardım eder. Ek olarak antioksidan desteği sağlar.